Pomimo ciągłego wzrostu areału gospodarstw rolnych i znaczącego wsparcia finansowego obejmującego inwestycje w unowocześnienie infrastruktury produkcyjnej i dostosowanie gospodarstw do standardów europejskich, produkcyjne i ekonomiczne wskaźniki rolnictwa polskiego wciąż silnie odbiegają od notowanych w pozostałych krajach UE, w tym również tych o podobnych, a nawet gorszych uwarunkowaniach klimatyczno-glebowych.
W przypadku produkcji zwierzęcej najważniejszym elementem decydującym o sukcesie ekonomicznym produkcji jest żywienie, które powinno być efektywne, tanie i bezpieczne, przy czym bezpieczeństwo należy rozumieć nie tylko w kontekście zdrowia i wynikającej z niego produkcyjności zwierząt, ale także ochrony środowiska i zdrowia społeczeństwa będącego ostatnim ogniwem łańcucha żywnościowego. Aby spełnić te wszystkie założenia konieczne jest zastosowanie strategicznego podejścia do bazy paszowej i promowania rozwiązań optymalnych dla każdego z wymienionych elementów. Bez wątpienia, kluczowym elementem ekonomiki żywienia zwierząt pozostają surowce energetyczne, głównie ziarna zbóż, które stanowią od 75 do 85% zawartości mieszanek i w nich szukać należy przede wszystkim rozwiązania problemu opłacalności produkcji zwierzęcej. Na pierwszym miejscu od wielu lat znajduje się jęczmień, choć jego pozycja, stopniowo słabnie na rzecz pszenicy, charakteryzującej się wyższą koncentracją białka i energii przy obniżonej zawartości włókna. Pszenica jako zboże o najwyższej zawartości substancji odżywczych, najlepszych wskaźnikach strawności i znakomitym potencjale plonowania, wydawałoby się, że jest optymalnym rozwiązaniem i szukanie dla niej alternatyw nie ma większego sensu. Pomimo to, w krajach takich jak Niemcy czy Dania, paszowe surowce energetyczne wciąż poddawane są wnikliwej analizie naukowej w celu znalezienia jeszcze bardziej optymalnych rozwiązań oraz możliwych alternatyw. Dlatego też, pojawia się coraz większe zainteresowanie paszowym wykorzystaniem nowych odmian żyta. Wydaje się, że Polska, z największymi tradycjami w zakresie uprawy i zastosowania żyta w zakresie wykorzystania paszowego pozostała w tyle, tracąc jednocześnie z pola widzenia tanie, efektywne i bezpieczne źródło energii paszowej.
Żyto jest gatunkiem zboża o ograniczonym zasięgu występowania. Podstawowym rejonem upraw żyta jest tzw. Rye Belt, czyli pas żytni przebiegający przez rejon środkowej, północnej i wschodniej Europy. Warto zwrócić uwagę na to, że niskie plony żyta w polskim rolnictwie nie są wynikiem słabego potencjału rośliny jako takiej, tylko źle prowadzonej agrotechniki, na czele z wysiewem ziarna pozbawionego cech jakiejkolwiek odmiany kwalifikowanej. Plonowanie współczesnych odmian żyta przy zastosowaniu właściwej agrotechniki może osiągnąć wartości, zdecydowanie przewyższając inne gatunki zbóż przy uprawie na podobnym stanowisku glebowym. Potencjał plonowania jest jednym z kluczowych elementów oceny wartości paszowej rośliny, zatem przy założeniu zastosowania właściwej agrotechniki stanowi nowe, potencjalnie tańsze od dotychczasowych źródło energii paszowej. Problemem pozostaje fakt, że surowiec ten jest bardzo słabo poznany z punktu widzenia wartości odżywczych jak i potencjału antyodżywczego dla zwierząt.
Wyniki badań prowadzonych Niemczech i Danii oraz pilotażowe badania krajowe wydają się bardzo obiecujące, wskazując na możliwość utrzymania wskaźników produkcyjnych zwierząt przy jednoczesnym znaczącym obniżeniu kosztów żywienia w produkcji świń oraz bydła. W żywieniu drobiu żyto traktowane jest jako niemal całkowicie nieprzydatne z powodu wysokiej zawartości pentozanów powodującej wzrost lepkości paszy. Jednak najnowsze badania wskazują, że koncentracja NSP w ziarnie żyta nieznacznie tylko przewyższa pszenżyto, które stosowane jest od jakiegoś czasu powszechni. Normy DLG przewidują nawet 25-30% udział żyta w mieszankach dla drobiu, wydaje się zatem, że jego zastosowanie może stanowić czynnik znaczącej poprawy opłacalności produkcji.
W tej sytuacji wydaje się, że żyto przy swoim potencjale produkcyjnym i coraz częściej potwierdzanej wartości paszowej stanowić może konkurencję dla tradycyjnych surowców paszowych, a nawet dla coraz powszechniejszej kukurydzy.
Dlatego też, podstawowym celem planowanych badań jest przetestowanie współczesnych odmian żyta (hybrydowego i populacyjnego) w zakresie potencjału plonowania i opłacalności produkcji w porównaniu do innych gatunków zbóż, oraz jego przydatności w żywieniu najważniejszych w warunkach naszego kraju gatunków zwierząt gospodarskich tzn. świń, drobiu, bydła mlecznego i opasowego. Założonym długofalowym celem praktycznym jest wzrost produkcji żyta w skali kraju, oraz poprawa opłacalności w głównej mierze poprzez zwiększenie efektywności jego uprawy. Do realizacji wyznaczonych celów konieczne będzie przeprowadzenie wielobranżowych, rozbudowanych badań na dużą skalę z udziałem konsorcjum zrzeszającego wiele podmiotów będących jednostkami naukowo-badawczymi jak i firmami działającymi na polskim rynku rolno-spożywczym.
Podsumowując, zakładanym efektem realizacji projektu będzie:
Ze względu na bardzo złożony i wielowątkowy cel projektu, metodologia badawcza również zawiera w sobie bardzo dużo, ściśle powiązanych ze sobą merytorycznie i organizacyjnie elementów. Badania w ramach projektu są realizowane przez konsorcjum złożone z 12 podmiotów, w tym 8 jednostek naukowo-badawczych i 4 udziałowców przemysłowych, jednak dodatkową znaczącą siłę zwiększającą potencjał i możliwości badawcze stanowią podwykonawcy w postaci ferm wielkotowarowych i gospodarstw rodzinnych, którzy prowadząc badania w dużej, komercyjnej skali z niewielkim dofinansowaniem ze środków publicznych są, poza czynnikiem poprawy statystycznej wiarygodności wyników i potwierdzenia ich aplikacyjnego potencjału, także ważnym dostawcą wkładu własnego. Zasadniczym problemem badawczym jest określenie szeroko pojętej przydatności i efektywności nowych odmian żyta populacyjnego i hybrydowego do uprawy na glebach słabych (klasa 5-6) i średnich (klasa 4) i porównanie możliwości zastosowania ziarna żyta w stosunku do pozostałych zbóż, w żywieniu najważniejszych na Polskim gruncie grup zwierząt hodowlanych (tuczników, kurcząt brojlerów, kur niosek, buhajków opasowych, krów mlecznych, gęsi reprodukcyjnych i tuczonych). Dla rozwiązania tego problemu przeprowadzony jest komplet badań obejmujących testy polowe w uprawach kontrolnych 4 gatunków zbóż ozimych (pszenicy, jęczmienia, pszenżyta i żyta) przy czym w przypadku żyta badaniami objęte są 2 odmiany rejestrowe (jedna odmiana populacyjna i jedna odmiana hybrydowa) oraz niekwalifikowany materiał siewny żyta ozimego po wieloletnim namnażaniu we własnym gospodarstwie rolnym (żyto NN). Analiza porównawcza wykonana na materiale pochodzącym ze ściśle kontrolowanych upraw, gdzie wszystkie zboża znajdują się w dokładnie tych samych warunkach klimatycznych, glebowych i agrotechnicznych, pozwala osiągnąć znacznie większą wiarygodność porównania rzeczywistego potencjału genetycznego roślin w zakresie plonowania, wartości paszowej ziarna, zawartości endogennych substancji antyodżywczych, podatności na skażenia grzybowe czy skażenia metalami ciężkimi. Analizom poddajemy także transfer substancji szkodliwych pomiędzy glebą, ziarnem, paszami i tkankami zwierząt, w celu określenia bezpieczeństwa konsumentów w zależności od zastosowanego sposobu żywienia zwierząt.
Strawność ziarna żyta uważana jest za najsłabszą spośród wszystkich zbóż. Badania ostatnich lat wskazują jednak na znaczące obniżenie potencjału antyżywieniowego nowoczesnych odmian co sugeruje konieczność przetestowania zarówno koncentracji endogennych substancji antyżywieniowych, jak też strawności substancji odżywczych. Kopleksowym badaniom poddajemy nie tylko surowce ale także mieszanki paszowe przewidziane do zastosowania w badaniach na zwierzętach co umożliwi określenie powiązań składu chemicznego ziaren zbóż z wynikami produkcyjnymi osiąganymi przez zwierzęta doświadczalne.
Ze względu na fakt, że największy potencjał zużycia żyta na cele paszowe ulokowany jest w produkcji świń, a pilotażowe eksperymenty wskazują na największe możliwości szybkiego wprowadzenia żyta na dużą skalę w produkcji wieprzowiny, ten gatunek poddany zostanie najwszechstronniejszym badaniom:
1. tucz 800 świń (32 grupy po 25 sztuk) w ściśle kontrolowanych warunkach Stacji Kontroli Użytkowości Rzeźnej Trzody Chlewnej w indywidualnym systemie utrzymania i ujednoliconych warunkach pozwoli uzyskać wysoką wiarygodność danych. W systemie tym przetestowane zostaną podstawowe gatunki zbóż paszowych (podobnie jak w zadaniu 1) i dodatkowo kukurydza, przy zawartości 20, 40 i 60%, oraz efektywność zastosowania enzymów paszowych. Kontrolny rozbiór tusz pozwoli określić wpływ surowców paszowych na skład przyrostu świń w tuczu. Pozyskany materiał rzeźny zostanie wykorzystany do szczegółowych analiz laboratoryjnych w zakresie konsumpcyjnej i technologicznej jakości surowców rzeźnych oraz ich bezpieczeństwa dla konsumentów.
2. Tucz kontrolny w klatkach strawnościowych pozwoli pozyskać materiał do określenia strawności substancji odżywczych mieszanek z różną zawartością zbożowych surowców paszowych, z uwzględnieniem nowych odmian żyta. W zadaniu tym zostaną przetestowane mieszanki o 60% zawartości surowców zbożowych z doświadczenia 1
3. Tucz świń w warunkach komercyjnych skupi dużą liczbę zwierząt (zaplanowano 8400 szt.) która zostanie poddana kontroli produkcyjności w gospodarstwach komercyjnych co zwiększy statystyczną wiarygodność wyników badań wykonanych w stacji kontroli. Dodatkowo wyznaczone zostaną profile zachowań świń w zależności od zawartości surowców zbożowych w mieszance, oraz przeprowadzone behawioralne testy preferencji smakowych w odniesieniu do mieszanek z różną zawartością surowców zbożowych. Zmiana surowca paszowego może stymulować zwiększoną ruchliwość, nerwowość lub nawet agresję. Dlatego przeprowadzenie analizy całodobowych zachowań zwierząt przy zróżnicowanym składzie surowcowym paszy może w istotny sposób pomóc w ocenie wartości paszowej żyta i innych zbóż.
Największą dynamiką wzrostu znaczenia gospodarczego charakteryzują się kury, dlatego zakres badań tego gatunku obejmuje:
Do projektu włączono też zakres badań gęsi, których znaczenie na polskim rynku konsumpcji jest marginalne, jednak Polska jest największym producentem i eksporterem gęsiny w Europie, co czyni tą gałąź produkcji bardzo istotną z punktu widzenia strategii rozwoju rolnictwa w naszym kraju. Ze względu na brak jakichkolwiek doniesień o stosowaniu żyta w żywieniu gęsi, doświadczenia te zaplanowano tylko na poziomie stacji doświadczalnej jako:
Po zakończeniu badań na zwierzętach przeprowadzona zostanie analiza struktury i funkcji kluczowych odcinków przewodu pokarmowego zwierząt monogastrycznych – świń i drobiu. Ostatnim etapem badań będzie wszechstronna analiza próbek uzyskanych surowców pochodzenia zwierzęcego dla określenia składu chemicznego mięśni, mleka i jaj, budowy histologicznej mięśni, własności sensorycznych mięsa, jakości technologicznej mleka, mięsa i tłuszczu dla przetwórstwa, oraz wartości konsumpcyjnej mięsa. Próbki tkanek i płynów ustrojowych zostaną dodatkowo poddane analizom na zawartość mikotoksyn i metali ciężkich
Zadanie 1. “Wartość produkcyjna różnych gatunków zbóż ozimych wykorzystywanych jako ziarno paszowe i uprawianych na glebach lekkich”, realizowane jest przez pracowników firmy KWS Lochow pod kierunkiem dr inż. Pawła Dopierały.
Zadanie 2. „Skład chemiczny i strawność różnych składników pokarmowych ziarna zbóż, a także mieszanek paszowych zawierających różne proporcje zbóż”, realizowane jest przez pracowników Katedry Żywienia, Biotechnologii Zwierząt i Rybactwa UR Kraków pod kierunkiem dr hab. inż. Piotra Micka.
Zadanie 3. „Oznaczanie i analiza porównawcza endogennych składników odżywczych w ziarnach zbóż różnych gatunków i odmian oraz mieszanek przeznaczonych do stosowania we wszystkich doświadczeniach na zwierzętach”, realizowane jest przez pracowników Samodzielnej Pracowni Oceny Jakości Produktów Roślinnych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego pod kierunkiem prof. dr hab. Danuty Boros.
Zadanie 4. „Oznaczanie i analiza porównawcza mikotoksyn i metali ciężkich w ziarnach różnych zbóż oraz w mieszankach przeznaczonych do stosowania we wszystkich doświadczeniach na zwierzętach oraz ich przechodzenia do tkanek i płynów ustrojowych zwierząt”, w części dotyczącej mikotoksyn realizowane jest przez pracowników Zakładu Fizjologii i Toksykologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy pod kierunkiem prof. dr hab. Jana Grajewskiego. W części dotyczącej analiz skażenia metalami ciężkimi zadanie realizowane jest przez pracowników Zakładu Farmakologii, Toksykologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie pod kierunkiem dr hab. Jose L. Valverde Piedra.
Zadanie 5. Porównanie wartości produkcji i opłacalności karmienia świń otrzymujących mieszanki z różnymi proporcjami składników zbożowych i suplementów enzymatycznych, w warunkach doświadczalnych i produkcyjnych”, jest zadaniem bardzo złożonym i będzie realizowane przez kilka zespołów pod kierunkiem dr inż. Tomasza Schwarz. Część zadania dotycząca tuczu kontrolnego świń w SKURTCh realizowana jest przez pracowników Katedry Genetyki, Hodowli i Etologii Zwierząt UR w Krakowie i Zakładu Hodowli Trzody Chlewnej IZ PIB. Druga część zadania związana będzie z analizami strawności substancji odżywczych w mieszankach paszowych i realizowana będzie przez pracowników Zakładu Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa IZ PIB pod kierunkiem dr hab. Małgorzaty Świątkiewicz. Trzecią część zadania stanowią komercyjne testy mieszanek z różną zawartością surowców zbożowych w gospodarstwach i fermach współpracujących. Ta część zadania jest realizowana przez pracowników Katedry Genetyki, Hodowli i Etologii Zwierząt UR w Krakowie pod kierunkiem dr hab. Ryszarda Tuza z ważnym udziałem Konsorcjanta Gospodarstwo Rolne Jan Wujczak. W zadaniu tym istotną rolę pomocniczą pełnią PZHIPTCh „Polsus”, oraz Blattin Polska.
Zadanie 6. „Określenie i porównanie zachowania świń otrzymujących mieszanki zawierające różne proporcje składników zbożowych oraz testy preferencji smakowych dotyczące tych mieszanek”,wykonane zostanie przez pracowników Katedry Genetyki, Hodowli i Etologii Zwierząt Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie pod kierunkiem dr hab. Jacka Nowickiego.
Zadanie 7. „Porównanie wartości produkcji i opłacalności karmienia kurcząt brojlerów i kur niosek mieszankami zawierającymi różne proporcje gatunków zbóż i suplementów enzymatycznych, w warunkach doświadczalnych i produkcyjnych”, w części doświadczeń w stacji eksperymentalnej wykonane zostanie przez pracowników Zakładu Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa IZ PIB pod kierunkiem prof. dr hab. Sylwestra Świątkiewicza.
Zadanie 8. „Porównanie wartości produkcji i opłacalności żywienia tuczonych i reprodukcyjnych stad gęsi otrzymujących mieszanki zawierające różne proporcje gatunków zbóż”, wykonane zostanie przez pracowników Katedry Genetyki, Hodowli i Etologii Zwierząt oraz Katedry Rozrodu Anatomii i Genomiki Zwierząt Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie pod kierunkiem dr Krzysztofa Andresa.
Zadanie 9. „Badanie struktury i funkcji układu pokarmowego kurzych brojlerów i tuczonych świń otrzymujących mieszanki zawierające różne proporcje składników zbożowych i suplementów enzymatycznych”, wykonane zostanie przez pracowników Katedry Przedklinicznych Nauk Weterynaryjnych, Katedry Anatomii i Histologii Zwierząt i Katedry Fizjologii Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, pod kierunkiem dr hab. Jose L. Valverde Piedra, przy współpracy Katedry Anatomii Funkcjonalnej i Cytobiologii Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie pod kierunkiem dr hab. Piotra Dobrowolskiego.
Zadanie 10. „Analiza porównawcza technologicznych i organoleptycznych właściwości mięsa uzyskanego od tuczonych świń, brojlerów i gęsi otrzymujących mieszanki zawierające różne proporcje składników zbożowych”, wykonane zostanie przez pracowników Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno Spożywczego im. Prof. Wacława Dąbrowskiego w Poznaniu pod kierunkiem dr hab. Dariusza Lisiaka.
Zadanie 11. „Zależność echotekstury i struktury histologicznej mięśni świń rzeźnych, brojlerów i gęsi otrzymujących mieszanki zawierające różne proporcje składników zbożowych”, zostanie wykonane przez pracowników Katedry Genetyki, Hodowli i Etologii Zwierząt oraz Katedry Żywienia, Biotechnologii Zwierząt i Rybactwa, UR w Krakowie pod kierunkiem dr inż. Tomasza Schwarz.
Zadanie 12. „Wpływ rodzaju i względnej zawartości ziaren zbóż w dawkach pokarmowych dla krów mlecznych na pobranie składników pokarmowych, wydajność, skład chemiczny i jakość mleka wykonane przez pracowników Katedry Żywienia, Biotechnologii Zwierząt i Rybactwa UR Kraków pod kierunkiem prof. dr hab. Macieja Kowalskiego przy współpracy z Instytutem Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu oraz Katedrą Przetwórstwa Produktów Zwierzęcych UR Kraków.
Zadanie 13. „Porównanie parametrów produkcyjnych bydła mięsnego otrzymującego mieszanki zawierające różne proporcje składników zbożowych w warunkach doświadczalnych i produkcyjnych”, wykonane zostanie przez pracowników Zakładu Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa IZ PIB pod kierunkiem dr hab. inż. Marka Pieszki prof. IZ PIB.
W fazie przygotowania do wdrożenia zaplanowano 2 zadania.
Zadanie 14. „Ocena wpływu rynku na koszty produkcji i analiza wskaźników ekonomicznych uprawy różnych rodzajów zbóż na glebach lekkich, tuczu świń, tuczu bydła, produkcji mleka, tuczu kurcząt i gęsi brojlerów oraz produkcji jaj objętych żywieniem mieszankami zawierającymi różne proporcje składników zbożowych”, zostanie wykonane przez pracowników Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie i partnerów przemysłowych, KWS Lochow Polska, Blattin Polska, FHP “Barbara”.
Zadanie 15. Przygotowanie podręcznika podsumowującego zalecenia dotyczące optymalnej zawartości różnych ziaren zbóż w żywieniu różnych gatunków zwierząt oraz kalkulatorów opłacalności zastąpienia niektórych składników zbożowych w paszy oraz w zależności od aktualnych warunków rynkowych, wskaźników produkcji zwierzęcej i ogólnych zasad prawidłowego żywienia”, wykonane zostanie przez ten sam zespół co zadanie 14.
Komplet wyników trzyletnich badań będzie bardzo wartościowym kompendium wiedzy na temat korzyści i ewentualnych zagrożeń płynących z upowszechnienia żyta jako kluczowej rośliny uprawnej na glebach lekkich i zastosowania go jako surowca paszowego na dużą skalę. Odbiorcy wyników stanowić będą bardzo szeroką grupę podmiotów gospodarczych polskiego rynku rolno-spożywczego. W pierwszym rzędzie będą to producenci kwalifikowanego materiału siewnego, którym przeważający obecnie w naszym kraju system ekstensywnej uprawy żyta uniemożliwia skuteczne funkcjonowanie na rynku i rozwinięcie działalności na poziomie choćby zbliżonym do krajów Europy zachodniej. Drugą grupą będą rolnicy gospodarujący na glebach lekkich, dla których utrapieniem są wysokie koszty prowadzenia upraw i niska ich dochodowość ze względu na niewspółmiernie małe plony. Zastąpienie bardziej wymagających gatunków jak pszenica czy jęczmień, żytem nowoczesnych wysokowydajnych odmian może spowodować, że wyniki ich pracy i dochodowość gospodarstw znacząco wzrosną. Trzecia grupa to hodowcy i producenci zwierząt. Ze względu na specyfikę fizjologicznych aspektów żywienia głównym gatunkiem który brany jest pod uwagę jako rynek zbytu dla żyta paszowego są świnie. Jednak ekonomiczne problemy każdej gałęzi produkcji zwierzęcej skłaniają do poszukiwań bardziej opłacalnych rozwiązań żywieniowych także dla drobiu i bydła. Ze względu na udział skali produkcji w rynku i znaczenie w konsumpcji największy nacisk w projekcie położono na trzodę chlewną i kury. Jednak chcąc uzyskać komplet wyników dla praktyki produkcyjnej i pozyskać niemały dodatkowy rynek zbytu w badania włączone zostało również bydło i gęsi jako główny towar eksportowy polskiej produkcji zwierzęcej. Wydaje się, że najwięcej do zyskania ma kolejna grupa producentów rolnych którzy stanowią połączenie grup 2 i 3. Są to gospodarstwa zajmujące się zarówno uprawą zbóż, jak i chowem zwierząt. Znaczące wahania cen rynkowych ziarna żyta powodują, że w niektórych latach jego kupowanie może być bardziej, a w innych mniej opłacalne. Mając własną produkcję ponosi się de facto koszty uprawy, które w przypadku żyta są zdecydowanie niższe od innych zbóż i można mieć niedrogi surowiec paszowy nawet jeśli ceny rynkowe są wysokie. Oczywiście istnieje w ekonomice pojęcie kosztu utraconych korzyści, który w takiej sytuacji trzeba ponieść, ale w rzeczywistości i tak całkowity koszt sumaryczny będzie niższy od tego który wiązałby się z żywieniem zwierząt w oparciu o surowce z zakupu. Kolejną grupą odbiorców wyników badań będą podmioty przemysłu paszowego (mieszalnie pasz i firmy produkujące dodatki paszowe). W działalności przedsiębiorstw tego sektora istotne znaczenie ma efektywność produkowanych mieszanek pełnoporcjowych i uzupełniających ale też koszt ich wytworzenia. Wprowadzenie na dużą skalę tańszego surowca o wysokiej jakości umożliwi większą elastyczność cenową firm, co ma szczególne znaczenie w sytuacjach często występującego, znaczącego obniżenia opłacalności produkcji branży rolniczej. Bardzo ważną grupą odbiorców wyników badań będą zakłady mięsne, dla których kluczowe znaczenie ma jakość tusz i technologiczna wartość mięsa i tłuszczu. Podczas testowania efektywności paszowej mieszanek z różnym udziałem żyta analizowane będą nie tylko parametry użytkowości tucznej i rzeźnej ale też liczne wskaźniki jakości mięsa. Uzyskane wyniki pokażą zatem optymalny dodatek żyta również z tego punktu widzenia. Ostatnim, ale w gruncie rzeczy najważniejszym odbiorcą wyników będzie całe polskie społeczeństwo, w którym świadomość konsumpcyjna powoli, ale regularnie rośnie. Coraz większe wymagania konsumentów odnośnie jakości i bezpieczeństwa żywności sprawiają, że każdy wynik wskazujący na poprawę tych elementów produkcji rolno-spożywczej zostanie w sposób ostateczny zweryfikowany przez rynek konsumencki.